Moreel leren in de praktijk: wat emoties je vertellen

Wanneer raakte een situatie jou voor het laatst op je werk? 

Een collega die een shortcut neemt die twijfels oproept? Een klantvraag die botst met je waarden? Dat knagende gevoel is geen ruis – het is een signaal. Emoties zoals twijfel, frustratie of verontwaardiging zijn je morele verklikkers. Ze laten zien: hier staat iets op het spel. Precies daar begint moreel leren.

Wat is moreel leren?  Moreel leren is samen onderzoeken wat is goed handelen en waar wringt het? Het is geen theoretische oefening, maar praktisch en ervaringsgericht. Je kijkt naar een concrete situatie, verplaatst je in anderen en durft je oordeel even op pauze te zetten. In een gestructureerd én gezamenlijk onderzoeksgesprek leer je aannames en overtuigingen onderzoeken, patronen herkennen en omgaan met complexe vragen en dilemma’s. Met professionele begeleiding lukt het bovendien makkelijker om het brandpunt van je concentratie daar te krijgen en te houden waar het onderzoek plaatsvindt: in de ervaring en de morele vraag.

Een voorbeeld uit de praktijk

Stel: je werkt aan een project met een krappe deadline. Een collega stelt een snelle oplossing voor. Je voelt een knoop in je maag. Irritatie? Zorg? Dat gevoel is waardevol: het wijst op iets wat jij belangrijk vindt. Wanneer je de tijd neemt om samen te onderzoeken welke waarden hier onder druk staan, ontstaat er een open gesprek over integriteit, verantwoordelijkheden en prestatiedruk.

Waarom emoties je gids zijn? We leren vaak emoties te parkeren op het werk. Maar juist bij ethische vraagstukken zijn ze cruciaal. Ze helpen je grenzen aan te voelen en je waarden te verkennen. In plaats van ze weg te duwen, kun je ze zien als brandstof voor een goed gesprek.

Hoe begin je met moreel leren?

Voel wat je voelt: Wat gebeurt er in een lastige situatie? Welke waarde wordt geraakt? Welk gedrag raakt je?

Onderzoek je denken: Waarom raakt het je? Welke aannames zitten daarachter?

Voer de dialoog: Hoe kijkt de ander? Wat leer je van hun perspectief?

Koester de twijfel: Zekerheid is fijn, maar echte groei zit vaak in het grijze gebied.

Nieuwsgierig geworden? Neem contact op. Want moreel leren begint niet met een antwoord, maar met een vraag.